راهنمای خرید کارت گرافیک؛ هر آنچه که باید قبل از خرید بدانید
این مطلب به عنوان راهنمای خرید کارت گرافیک قرار است به تمامی سوالات شما پاسخ دهد. این که کارت گرافیک چیست، چگونه می‌توان یک کارت گرافیک مناسب را خریداری کرد. از همه مهم‌تر آیا خرید کارت گرافیک ارزان توجیه فنی و اقتصادی به دنبال دارد یا خیر. همچنین به این سوال هم پاسخ میدهیم آیا خرید کارت گرافیک استوک را می‌توان توصیه کرد؟
پس در ادامه این مقاله با سپهر دیجیتال همراه باشید.
کارت گرافیک چیست؟
یکی از قطعات بسیار مهم در یک سیستم کامپیوتر و حتی گوشی‌های هوشمند، کارت گرافیک است. این قطعه وظیفه‌ی تولید یا به اصطلاح رندر (Render) تصاویر و ویدیوها را برعهده دارد. به زبان بسیار ساده‌تر، هر آنچه که شما می‌توانید از طریق صفحه مانیتور خود تماشا کنید، به واسطه‌ی فعالیت مستمر و بدون نقص کارت گرافیک انجام می‌شود. کارت گرافیک تحت عنوان‌های مختلف دیگر هم شناخته می‌شود. برای مثال می‌توان به آداپتور گرافیک (Graphics Adapter)، کارت تصویر (Display Card)، کارت ویدیو (Video Card) و همچنین آداپتور صفحه نمایش (Display Adapter) اشاره کرد. تمامی عبارت مذکور همگی به معنای کارت گرافیک تلقی می‌شوند.
پردازنده‌ی گرافیکی با کارت گرافیک متفاوت است
در بسیاری از متون و مقالات مختلف نویسنده‌ها اغلب به اشتباه پردازنده‌ی گرافیکی را مساوی و برابر با کارت گرافیک می‌دانند. این گزاره اشتباه است؛ چرا که در داخل کارت‌های گرافیک، بخشی به اسم واحد پردازش گرافیکی (Graphics Processing Unit) وجود دارد که به اختصار GPU هم گفته می‌شود. می‌توان GPU را فرمانده و مغزِ عملیاتی قطعه‌ی کارت گرافیک دانست. اگر به هر دلیلی این بخش از کار افتاده یا ایراد پیدا کند، رندر تصاویر و ویدیوها به احتمال بسیار زیاد با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد.
انواع کارت گرافیک
برای خرید کارت گرافیک احتمالا با این موضوع روبه‌رو شده‌اید که کارت‌های گرافیک همه به یک شکل نیستند. به طور کلی و در زمان نگارش این مقاله، تنها دو نوع کارت گرافیک در سطح بین‌المللی به فروش می‌رسند؛ یکپارچه (Integrated) و اختصاصی (Dedicated). در ادامه درباره‌ی هر دو مدل کارت گرافیک توضیح میدهیم.
کارت گرافیک یکپارچه یا مجتمع (Integrated)
برخی از کارت‌های گرافیک در داخل مادربورد به صورت پیش‌فرض نصب شده‌اند. بسیاری از لپ‌تاپ‌های ارزان قیمت حاوی کارت گرافیک یکپارچه یا همان مجتمع هستند. استفاده از این نوع کارت گرافیک باعث می‌شود تا انرژی کمتری توسط قطعه مصرف شده و به تبع، گرمای کمتری هم تولید شود. همچنین، تعبیه‌ی کارت گرافیک یکپارچه باعث می‌شود هزینه‌ی تولید محصول به طرز قابل توجهی کمتر شود.
از معایب این نوع کارت گرافیک می‌توان به کاربری محدود آن اشاره کرد. اگر شما لپتاپی را خریداری کنید که این نوع کارت گرافیک روی آن نصب شده، در اجرای بازی‌های ویدیویی مدرن و به‌روز دنیا احتمالا با مشکل روبه‌رو خواهید شد. همچنین، از آنجایی که این مدل کارت‌های گرافیک قابل جدا شدن نیستند، نمی‌توان این قطعه را ارتقا داد؛ یعنی کارت گرافیک یکپارچه را نمی‌توان از مادربورد جدا کرده و یک مدل کارت گرافیک قوی‌تر را جای آن قرار داد.
کارت گرافیک اختصاصی یا مستقل (Dedicated)
برخلاف مدل یکپارچه، کارت‌های گرافیک اختصاصی به صورت جداگانه خریداری شده و سپس روی مادربورد نصب می‌شوند. خوشبختانه می‌توان این نوع کارت‌های گرافیک را ارتقا داد. بنابراین، اغلب گیمرها، تدوینگرها و سایر کاربرانی که به طور حرفه‌ای با سیستم کامپیوتری خود به کارهای طراحی و گرافیکی مشغول هستند، این نوع کارت گرافیک را ترجیح می‌دهند.
قدرت و سرعت کارت‌های گرافیک اختصاصی نسبت به مدل یکپارچه به طرز چشمگیری بالاست. اگر قرار است با نرم‌افزار سنگینی مثل ادوبی پریمیر پرو یا ادوبی فتوشاپ کار کنید، خرید کارت‌های گرافیک اختصاصی بهتر خواهد بود.
خرید کارت گرافیک اکسترنال؛ بخریم یا نخریم؟
کارت گرافیک اکسترنال به اختصار eGPU یکی از قطعات سخت‌افزاری مورد نیاز برای بسیاری از کاربران حرفه‌ای است. همان‌طور که از اسم این قطعه پیداست، کارت گرافیک به دلیل این که خارج از دستگاه کامپیوتری قرار می‌گیرد، کارت گرافیک خارجی یا اکسترنال نام گرفته است. شاید بپرسید آیا خرید کارت گرافیک اکسترنال برای هر فردی مناسب است؟
به طور کلی خرید کارت گرافیک اکسترنال زمانی بسیار اهمیت می‌یابد که کاربر قصد دارد توان گرافیکی سیستم خود (اغلب لپ تاپ) را بیشتر کند. در چنین وضعیتی، ابتدا باید دقت کرد آیا لپ تاپ دارای پورت تاندربولت (Thunderbolt) است یا خیر؛ چرا که eGPU تنها از طریق این نوع پورت به سیستم کامپیوتری اتصال پیدا می‌کند. این نوع پورت در تمامی لپ تاپ‌ها موجود نیست و اگر یک لپ تاپ قدیمی در اختیار دارید، احتمال می‌رود که دستگاه دارای پورت تاندربولت نباشد.
مطالب بیشتر: آیا برای استفاده از چند مانیتور به کارت گرافیک قدرتمند نیاز داریم؟
رک و پوست کنده می‌توان این‌طور گفت که نصب کارت گرافیک اکسترنال تنها برای دستگاه‌هایی امکان‌پذیر است که حداقل یک پورت تاندربولت ۳ داشته باشند. معمولا لپ تاپ‌هایی که از این پورت برخوردار هستند، قیمت به نسبت بیشتری در مقایسه با لپ تاپ‌ها با پورت‌های معمولی دارند. با تمام این تفاسیر، بزرگترین ایراد کارت گرافیک اکسترنال در این موضوع نهفته که نمی‌توان از تمامی ظرفیت این نوع قطعات بهره برد؛ چرا که کارت‌های گرافیک اکسترنال به طور مستقیم به مادربورد متصل نیستند. در حال حاضر، یکی از بهترین کارت‌های گرافیک اکسترنال، مدل Nvidia GeForce RTX 3080 است که از ۱۰ گیگابایت حافظه‌ی اختصاصی بهره می‌برد. با خرید این قطعه می‌توان با خیال راحت به تجربه‌ی تمام عیار بازی‌های ویدیویی و همچنین تدوین ویدیو به صورت حرفه‌ای پرداخت.
خرید کارت گرافیک دست دوم؛ آیا توجیه دارد؟
بسیاری از افراد به دلیل بودجه‌ی محدودی که در اختیار دارند، نسبت به خرید کارت گرافیک استوک یا همان دست دوم از خود تمایل نشان می‌دهند. با این اوصاف، آیا می‌توان خرید کارت‌های گرافیک دسته دوم یا استوک را پیشنهاد کرد؟
کارت گرافیک استوک، کامپیوتر استوک یا هر محصول دیگری که پشتِ بند اسم آن واژه‌ی استوک (Stock) حک شده، به کالای دست دوم گفته می‌شود. حال این محصولات دست دوم می‌توانند در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن صرفا مرجوع شده باشند. در بدترین حالت می‌توان به گزینه‌ی محصولات تعمیر شده یا کارکرده اشاره کرد.
در کشورهای خارجی نظیر اروپا، خرید سخت افزارهای استوک مثل کارت گرافیک توجیه منطقی دارد؛ به این علت که بسیاری از شرکت‌ها و ارگان‌ها پس از مدت زمان مشخصی تمام سخت‌افزارهای کارکرده‌ی خود را کنار گذاشته و قطعات جدیدی را خریداری می‌کنند. علت این کار می‌تواند حساسیت بسیار بالای مدیران شرکت در ارائه‌ی خدمت یا محصول در بهترین حالت ممکن تلقی کرد. در هر صورت، محصولات کارکرده ممکن است پس از فرآوری مجدد یا بدون هیچ دخل و تصرفی مجدد وارد بازار شده تا کاربرهای طبقه‌ی ضعیف جامعه هم بتوانند یک کارت گرافیک دسته دوم ارزان قیمت را خریداری کنند.
در داخل کشور ایران، خرید محصولات دسته دوم کمی شک برانگیز است؛ چرا که محصولات مثل کارت‌های گرافیک استوک به هیچ وجه گارانتی قابل قبولی ندارند. با این حال، قیمت پایین، تنها توجیه برای خرید کارت گرافیک استوک یا دسته دوم در داخل کشور تلقی می‌شود. این‌که بهترین کارت‌های گرافیک استوک کدام‌اند، نیازمند نوشتن یک مقاله‌ی جداگانه تحت عنوان راهنمای خرید کارت گرافیک دست دوم است.
خرید کارت گرافیک لپ تاپ؛ باید همچنان منتظر ماند؟
بسیاری از کاربرانی که در حیطه‌ی فناوری و سخت‌افزار اطلاعات خاصی ندارند، این سوال برای‌شان وجود دارد آیا امکان ارتقا کارت گرافیک لپ تاپ وجود دارد یا خیر. درصد زیادی از این کاربران به احتمال زیاد با کندی سرعت لپ تاپ در حین پردازش کارهای گرافیکی مواجه شده‌اند. در پاسخ باید گفت متاسفانه در اکثر لپ تاپ امکان ارتقا وجود ندارد. بنابراین، خرید کارت گرافیک لپ تاپ هم رسما بی معنی است. قطعه‌ی کارت گرافیک در اکثر لپ تاپ به صورت پیش‌فرض روی بخشی از مادربورد حک شده است. از طرفی دیگر، واحد GPU هم به طور کلی روی CPU نصب می‌شود. واقعا چرا سازنده‌ها امکان ارتقای کارت گرافیک را برای لپ تاپ‌ها در نظر نگرفته‌اند؟
به طور کلی، قطعات سخت‌افزاری لپ تاپ‌ها ظریف بوده و از طرفی دیگر ، برق‌رسانی به تمامی قطعات به طور تنگاتنگی به قدرت مادربورد ارتباط مستقیم دارد. بنابراین، صرفا با خرید یک کارت گرافیک لپ تاپِ بهتر نمی‌توان تضمین کرد لپ تاپ مثل همیشه به خوبی کار می‌کند؛ چه برسد به این‌که افزایش عملکرد و بهره‌وری را هم در این محصولات به چشم ببینیم.
با تمامی این تفاسیر، برای دسترسی به قدرت گرافیکی قوی‌تر باید لپ تاپ با کارت گرافیک قوی‌تر را خریداری کرد.
راهنمای خرید کارت گرافیک گیمینگ
برای افرادی که به طور حرفه‌ای می‌خواهند به تجربه‌ی بازی‌های ویدیویی مدرن بپردازند، خرید کارت گرافیک گیمینگ پیشنهاد می‌شود. با این حال، چند نکته‌ی مهم را باید هنگام خرید کارت گرافیک گیمینگ در نظر گرفت. در وهله‌ی اول باید به این موضوع اشاره کرد که تجربه‌ی حداکثریِ بازی‌های ویدیویی و همچنین رندر ویدیویی به طور پیشرفته اصلا و ابدا برای کاربرها ارزان تمام نمی‌شود. با این حال، بحثِ قیمت، تنها یکی از پارامترهایی است که باید هنگام خرید چنین محصولی در نظر گرفت. در قالب پنج نکته، تمامی مواردی که باید برای خرید کارت گرافیک گیمینگ بدانید را ارائه می‌کنیم.
۱. قیمت ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار؛ قابل انتظار اما گران قیمت!
برای خرید بهترین کارت گرافیک گیمینگ، شما باید هزینه‌ای در حدود ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار را در نظر بگیرید. با این حال، کارت‌های گرافیک قدرتمندتری هم در سطح بازار وجود دارند که قیمتی فراتر از هزار دلار دارند. در حال حاضر کارت گرافیک انویدیا RTX 3070 یکی از گزینه‌های خوب برای خرید تلقی می‌شود. از شرکت AMD هم می‌توان به محصولات سری ۶۰۰۰ اشاره کرد.
تا چند سال گذشته قیمت کارت‌های گرافیک گیمینگ آنچنان زیاد نبود؛ چرا که پیشرفتهای قابل توجهی از لحاظ فناوری حاصل نشده بود. با این حال، در زمان حاضر اوضاع تا حدودی تفاوت پیدا کرده و روی کار آمدن قابلیت‌های پیشرفتهای مثل Ray-Tracing موجب شده تا قیمت کارت‌های گرافیک مخصوص بازی سر به فلک بکشد. آخرین محصولات شرکت انویدیا و AMD که به ترتیب سری RTX 3000 و AMD 6000 محسوب می‌شوند، این دسته از قابلیت‌های جدید و پیشرفته را پشتیبانی می‌کنند. طبیعتا خرید این دسته از محصولات برای گیمرهایی که دغدغه‌ی بودجه ندارند، اولویت پیدا می‌کند.
۲. قبل از خرید، حداقل مشخصات فنی کارت گرافیک مورد انتظارتان را در نظر بگیرید
هنگام خرید کارت گرافیک با طیف بسیار متنوع و وسیعی از محصولات مواجه خواهید شد. به منظور جلوگیری از سردرگمی بهتر است ابتدا مشخصات فنی مورد انتظارتان را در گوشه‌ای یادداشت کنید. از این طریق، بسیاری از محصولات از فیلتر شما عبور نکرده و به تبع از لیست خرید شما حذف می‌شوند. اما چه پارامترهایی را باید قبل از خرید بررسی کنید؟
به طور کلی، تعداد هسته‌های پردازنده‌ی گرافیکی و پشتیبانی از قابلیت‌های مختلف نظیر Ray Tracing و Direct X12 از مهم‌ترین ویژگی‌های فنی است که باید آنها را بررسی کنید. این‌که چه میزان مشخصات فنی برای شما ایده‌آل است، به نیاز شما برمی‌گردد. آیا دلتان می‌خواهد به‌روزترین بازی‌های ویدیویی دنیا نظیر Cyberpunk 2077 را تجربه کنید یا صرفا به بازی‌های ویدیویی سطح پایین‌تر راضی می‌شوید؟ اگر سطح انتظاراتتان در حد بازی‌های پیشرفته و مدرنِ امروزی نیست، خرید آخرین مدل کارت گرافیک برایتان توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
۳. رم GDDR باید در اولویت باشد
واژه‌ی GDDR را احتمالا زیاد شنیده‌اید اما آیا از مفهوم دقیق آن با خبر هستید؟ یکی از مهم‌ترین پارامترها حین خرید کارت گرافیک گیمینگ، GDDR RAM است. این عامل مشخص می‌کند که کارت گرافیک شما دقیقا چه میزان حافظه‌ی اختصاصی در اختیار دارد. به این موضوع دقت کنید که رم کارت گرافیک با رم سیستم متفاوت است؛ چرا که رم سیستم صرفا برای فعالیت‌های غیر گیمینگ و غیر گرافیکی کاربرد دارد. از طرفی دیگر، GDDR RAM تنها برای امور گرافیکی به درد می‌خورد.
بدیهی است که هر اندازه مقدار رم GDDR بیشتر باشد، قدرت محاسباتی کارت گرافیک هم بیشتر خواهد بود. به تبع، راندمان و عملکرد این قطعه قوی‌تر خواهد بود. با این حال، همیشه این قانون درست نیست. برای مثال می‌توان به آخرین محصولات سری ۳۰۰۰ انویدیا اشاره کرد که رم GDDR کمتری نسبت به محصولات نسل قبلی این شرکت دارند اما با توجه به پیشرفت‌هایی که نسل جدید کارت‌های گرافیک گیمینگ دیده، عملکرد این قطعات با مقدار رم کمتر امکان‌پذیر خواهد بود. بنابراین، یک کارت گرافیک جدید با رم کمتر در مقایسه با کارت گرافیک قدیمی‌تر با رم بیشتر ممکن است قدرت عملکردی بهتری داشته باشد.
در طول سال‌های گذشته نوع رم هم دچار تغییر و تحولاتی شده است. رم DDR3 در سال‌های بسیار دور به عنوان استانداردی برای اغلب کارت‌های گرافیک بالارده محسوب می‌شد اما پیشرفت تکنولوژی موجب شد تا در زمانی که این مطلب نوشته می‌شود، رم GDDR6X بهترین و تکامل یافته‌ترین نوع رم باشد. با خرید کارت‌های گرافیک انویدیا GeForce RTX 3080 و RTX 3090 می‌توان از جدیدترین نسل حافظه‌ی گرافیکی به بهترین شکل ممکن لذت برد.
۴. خنک‌کننده‌ها یا فن‌ها
هنگام خرید کارت‌های گرافیک چه گیمینگ و چه غیر گیمینگ، با محصولاتی مواجه می‌شویم که دارای یک یا تعداد بیشتری فن هستند. در این وضعیت تکلیف چیست؟ کدام مدل کارت گرافیک بهتر است؟
به طور کلی کارت‌های گرافیک را از جنبه‌ی سیستم خنک‌کننده می‌توان به دو گروه Non-reference و Reference طبقه‌بندی کرد. کارت‌های گرافیک رفرنس به محصولاتی گفته می‌شود که از شرکتِ اصلی سازنده به بیرون عرضه شده است. معمولا کارت‌های رفرنس تنها یک عدد فن دارند.
مطالب بیشتر: کارت گرافیک چگونه کار می‌کند؟
کارت‌های گرافیک غیر رفرنس یا non-reference به محصولاتی گفته می‌شود که توسط شرکت‌های دیگر مونتاژ می‌شوند. در این نوع کارت‌ها، تعداد بیشتری فن تعبیه می‌شود تا قدرت سیستم خنک‌سازی قطعه تقویت یابد. به همین دلیل امکان دارد یک مدل کارت گرافیک را تحت اسامی برندهای مختلف نظیر MSI، ایسوس یا گیگابایت مشاهده کنید. به طور کلی می‌توان ادعا کرد کارت‌های گرافیک با کولرهای غیر رفرنس، در بهبود عملکرد پردازنده‌ی گرافیکی موثرتر بوده و فن‌ها هم صدای کمتری را تولید می‌کنند. شاید با دو کارت گرافیک با کولر غیر رفرنس از یک مدل مواجه شدید. در این حالت تکلیف چیست؟
اگر بین خرید دو کارت گرافیک با مدل و فن‌های یکسان روبه‌رو شده‌اید، بهترین راه حل برای انتخاب گزینه‌ی بهتر، بررسی و مطالعه‌ی نقدهایی است که این دو محصول را با یکدیگر مقایسه کرده‌اند. در چنین وضعیتی، سخت افزاری که دمای کمتری را برای سیستم فراهم کند، در اولویت خرید خواهد بود.
۵. سازگاری پردازنده‌ی گرافیکی‌تان را چک کنید
قبل از خرید کارت گرافیک حتما این نکته را بررسی کنید آیا با مادربورد سیستم‌تان کاملا سازگار است یا خیر. رایج‌ترین مشکلات در این زمینه منبع تغذیه‌ی ناکافی است. بسیاری از کارت‌های گرافیک گیمینگ قدرتمند به انرژی زیادی نیاز دارند. همچنین اندازه‌ی فیزیکی کارت گرافیک هم یکی دیگر از معضلات است؛ چرا که در برخی از سناریوها، کارت گرافیک در درجه‌‌ی اول اصلا داخل کیس کامپیوتر جا نمی‌شوند!
مادربورد شما به یک PCIe 16-slot نیاز دارد. همچنین برای حل معضل جا شدن صحیح قطعه داخل کیس شما باید حد فاصل جایگاه اتصال کارت گرافیک به مادربورد را اندازه بگیرید. در هر صورت، شما به یک فضای بیشتری نسبت به اندازه‌ی کارت گرافیک احتیاج دارید تا گرمای تولید شده توسط کارت گرافیک به جریان بیفتد.
برای حل معضل منبع تغذیه هم بهتر است مقدار انرژی مورد نیاز برای کارت گرافیک جدید را محاسبه کنید. اگر هیچ ایده‌ای ندارید چطور باید این کار را انجام دهید، از سایت‌های مختلف می‌توانید به این منظور بهره‌برداری کنید. برای مثال با رجوع به سایت outervision می‌توانید با وارد کردن اجزای مختلف کامپیوتر، انرژی مورد نیاز را به طور خودکار محاسبه کنید. اگر پاور کامپیوتر در رساندن انرژی به کارت گرافیک کم بیاورد، بهتر است ضمن خرید کارت گرافیک، یک پاور کامپیوتر مناسب با مقدار وات کافی را هم خریداری کنید.
نوع اتصال کارت‌های گرافیک جدید به پاور کامپیوتر هم تا حدودی متفاوت است. اکثر کارت‌های گرافیک جدید از کانکتور ۶ پین یا هشت پین استفاده می‌کنند. بسته به این‌که قطعه‌ی مورد نظر تا چه میزان انرژی نیاز دارد، ارتباط کارت گرافیک به پاور می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال کارت گرافیک انویدیا RTX 3080 به یک کانکتور ۱۲ پین نیاز دارد، در حالی‌که کارت گرافیک AMD 6800 XT به سه کانکتور هشت پین احتیاج دارد.
دو اصطلاح مهم درباره کارت‌های گرافیک که باید بدانید
دو اصطلاح یا عبارت در زمینه‌ی کارت‌های گرافیک وجود دارد که شاید در نگاه اول برای بسیاری از کاربرها گیج‌کننده باشد. در ادامه به طور خلاصه‌وار آنها را توضیح میدهیم.
معنی Ti در کارت گرافیک
در انتهای بعضی از مدل‌های کارت گرافیک عبارت Ti حک شده است. Ti مخفف واژه‌ی انگلیسی تیتانیوم (Titanium) است. از آنجایی که تیتانیوم یک فلز با استحکام بالا اما وزن پایین محسوب می‌شود، این عبارت به کارت‌های گرافیکی گفته می‌شود که قدرت و همچنین سرعت بیشتری در مقایسه با مدل‌های معمولی دارند. طبیعتا هزینه‌ی خرید کارت‌های گرافیک با پسوند Ti بیشتر خواهد بود.
معنی OC در کارت گرافیک
OC مخفف واژه‌ی انگلیسی اورکلاک (Overclock) است. به طور خیلی خلاصه اورکلاک به فرایند یا فرایندهایی گفته می‌شود که با دستکاری برخی از پارامترهای مهم، ولتاژ سخت افزار افزایش پیدا کرده و به تبع، عملکرد قطعه تا میزان قابل توجهی بیشتر می‌شود. بدیهی است که افزایش ولتاژ یک سخت افزار به خصوص کارت گرافیک، گرمای بیشتری را نیز تولید خواهد کرد. بنابراین، در هنگام خرید کارت گرافیک با پسوند OC بهتر است به سیستم خنک‌کننده‌ی کارت گرافیک و کیس کامپیوتر دقت ویژه‌ای داشت.
